رامهرمز ؛ یا به زبان لری " رومز" از شهرهای کهن لر نشین در خوزستان است . که بنای آن به عهد عیلامی- الیمایی بر می گردد . در سال ۱۳۸۶ کشف اتفاقی گنجینه " جوبجی" روستایی در نزدیکی رومز؛ که متشکل از اشیاء طلایی متعلق به دوره عیلام و الیمایی بود , اثبات این ادعاست .

ساکنین این مناطق در کوهستان ها و در دشت ها تا شوشتر و دزفول را مردمانی تشکیل می دادند که خود را الیمایی و سرزمین خود را الیمایید می گفتند اما ایرانی ها یعنی پارس های هخامنشی , آنها را هوچ یا اوج و سر زمین نشان را هوچستان می گفتند که همان خوزستان است در اصطلاح امروز . این نام بعدها فقط به بخش دشت و نه کوهستان آن اطلاق می شد و در همان سده های میانی اسلامی متروک شد تا اینکه در زمان پهلوی اول توسط وزارت جنگ این نام احیا و بر دو اقلیم کاملا متفاوت لر نشین و عرب نشین اطلاق شد .

مورخین اسلامی در ابتدای ورود عرب ها به ایران و به استان خوزستان , در منطقه رامهرمز و شهر کهن تازنگ , معلومات از مردم هوزی ( خوزی ) میدهند که به زبانی صحبتی می کردند که نه فارسی بود و نه عربی .
بطوریکه استخری در قرن دهم میلادی در مسالک‌الممالک در مورد زبان این منطقه و مردمان اش می‌نویسد:
بیشتر آنها می‌توانند فارسی و عربی صحبت کنند ولی آنها زبان خودشان را دارند(لسان خوزیان) که نه عربی است و نه سریانی و نه فارسی .

بی شک این زبان , زبان هوزی یا همان الیمایی بود که آخرین نفس هایش را می کشید و کم کم جای خود را به زبان کنونی لری داد اما تاثیرات این زبان الیمایی یا خوزی در زبان لری آشکار است . منجمله مورخین مسلمان خبر داده اند که خوزی های الیمایی تبار , " شین " را -" سین " و " خ" را " ح" تلفظ می کردند مثلا آنکه " خوز " را " هوز " و شوش " سوس" می گفتند که این مشخصه لری بختیاری هنوز هست .
مردمان رامهرمز را لرهای بختیاری و لرهای بهمئی تشکیل می دهند.

عمارت یا باغ امیر سپهدار بختیاری در رامهرمز"رومز" یکی از زیباترن بناهای رومز است .عمارت از باغ های سکونتی - حکومتی بختیاری ها در دوره قاجار در گرمسیر بختیاری (شرق خوزستان ) است که به عنوان حاکم نشین شهرستان رامهرمزاستفاده می‌شد، و متاًثر از باغ های فرنگی ساخته شده است . این باغ شامل عمارت اندرونی است. عمارت به عنوان فضای ورودی بوده و در بیشتر موارد محل استقرار و سکونت نگهبانان و سایر کارکنان خدماتی صاحب باغ و مهمانانش بوده است .

شعری به زبان لری رامهرمزی " رومزی "

خانم: سلیمه موسوی