کمیته نوبل اعلام کرد که ماریا کورینا ماچادو، چهره اصلی اپوزیسیون ونزوئلا، به دلیل «تلاش خستگیناپذیر در ترویج حقوق دموکراتیک مردم ونزوئلا و مبارزه برای گذار عادلانه و مسالمتآمیز از دیکتاتوری به دموکراسی» برنده جایزه نوبل صلح شده است.
به گفته این کمیته، ماریا کورینا «زنی است که شعله دموکراسی را در میان تاریکی رو به گسترش زنده نگه داشته» و بهعنوان یکی از «نمونههای برجسته شجاعت در آمریکای لاتین» در سالهای اخیر شناخته میشود.
ماریا کورینا، ۵۸ ساله، سالهاست که علیه دولت نیکلاس مادورو فعالیت میکند؛ دولتی که با انبوهی از اتهامات نقض حقوق بشر روبهرو است و پیروزی آن در آخرین انتخابات نیز از سوی بسیاری از کشورها، از جمله برزیل، مشروع شناخته نشد.
او سال گذشته از نامزدی در انتخابات ریاستجمهوری محروم شد؛ انتخاباتی که مادورو با پیروزی در آن سومین دوره ششسالهاش را آغاز کرد. با این حال، کورینا موفق شد اپوزیسیون را حول یک نامزد واحد، ادموندو گونزالس، متحد کند و امید تازهای برای تغییر در میان هزاران ونزوئلایی پدید آورد.
در عرصه بینالمللی، ماریا کورینا بهخاطر مواضع طرفدار دموکراسی و آزادی ستایش میشود و بسیاری او را فرصتی برای پایان سلطه «چاویسم» میدانند؛ جنبشی که از زمان هوگو چاوز در سال ۱۹۹۷ قدرت را در دست دارد.
اما ناظران سیاسی میگویند نگاه به او در داخل ونزوئلا یکدست نیست. حتی برخی از مخالفان دولت نیز بهدلیل رویکردهای تند گذشته و نزدیکی تاریخیاش با دولتهای آمریکا، از جمله دولت کنونی دونالد ترامپ، نسبت به او موضعی انتقادی دارند.
ماچادو از اعزام ناوهای نظامی ایالات متحده به سواحل ونزوئلا و سیاست از بین بردن کردن قایقهای مظنون به قاچاق مواد مخدر به مقصد آمریکا حمایت کرده است.
دولت ترامپ هنوز جزئیاتی درباره هویت سرنشینان یا محمولههای این قایقها ارائه نکرده است. این عملیات از ماه سپتامبر آغاز شد و واکنشهای تندی در کشورهای منطقه، از جمله ونزوئلا و کلمبیا، برانگیخت. دولت برزیل نیز آن را مورد انتقاد قرار داده است.
برخی از حقوقدانان این اقدام را نقض آشکار حقوق بینالملل دانستهاند.
اوایل همین ماه، یادداشتی محرمانه که از سوی دولت ترامپ به کنگره ارسال و سپس به رسانهها درز کرد، نشان داد واشنگتن خود را در «درگیری مسلحانه غیربینالمللی» با کارتلهای مواد مخدر میداند؛ گروههایی که کاخ سفید برخی از آنها را «تروریستی» توصیف کرده است. طبق این یادداشت، دولت آمریکا معتقد است نیکلاس مادورو یکی از رهبران چنین شبکههایی است.
انتشار این یادداشت از آن جهت اهمیت داشت که دولت آمریکا از نظر قانونی موظف است در صورت تصمیم به استفاده از نیروهای مسلح، موضوع را به اطلاع کنگره برساند. این امر نشانگر آن است که واشنگتن ممکن است در حال برنامهریزی برای اقدامات نظامی جدیدی در منطقه باشد.
مادورو این اتهامات را رد کرده و اعزام نیروهای آمریکایی را تلاشی برای ارعاب ونزوئلا و تغییر حکومت از طریق تهدید نظامی دانسته است. در پاسخ، دولت او دستور داده نیروهای ارتش به ساکنان مناطق فقیر آموزش استفاده از سلاح بدهند.
ماچادو در گفتوگویی با شبکه فاکسنیوز اقدام ترامپ علیه ونزوئلا را «سرنوشتساز» توصیف کرد و گفت: «ما در لحظهای تعیینکننده برای قاره آمریکا قرار داریم. آنچه در ونزوئلا در حال وقوع است، نتیجه موضع قاطع رئیسجمهور ترامپ برای در هم شکستن ساختار جنایی حاکم است و تاثیر بزرگی بر منطقه دارد.»
او در گفتوگویی دیگر با فاکسنیوز اسپانیایی نیز گفت جنبش سیاسیاش آماده است در صورت سقوط مادورو، قدرت را در دست گیرد. او در پیامی در ایکس نوشت:«ما برای گذار منظم و مسالمتآمیز به سوی دموکراسی آمادهایم. کنترل سرزمینی و نهادی را با همکاری بهترین ونزوئلاییها بهدست خواهیم گرفت.»

منبع تصویر،Getty Images
«نوبل صلح برای ماریا کورینا غافلگیرکننده است»
مارسیلیا گومباتا، استاد روابط بینالملل در بنیاد آرماندو آلوارس پنتیادو و پژوهشگر مرکز تحقیقات روابط بینالملل در دانشگاه سائوپائولو، در گفتوگو با بیبیسی گفت: «نوبل صلح برای ماریا کورینا واقعاً غافلگیرکننده است. هرچند او در آخرین انتخابات نماد مطالبهٔ انتخاباتی آزاد و شفاف بود، اما در عین حال سیاستمداری است که همواره از طریق قطبیسازی و استراتژیهای تقابلی حمایت جمع کرده است.»
او افزود: «درگیری نظامی در منطقه بهسختی میتواند به تغییر قدرت در ونزوئلا منجر شود و احتمالاً پیامدهای فاجعهباری برای کل منطقه خواهد داشت.»
کارولینا پدروسو، استاد روابط بینالملل و مسئول گروه پژوهشی «واقعیتهای آمریکای لاتین» در دانشگاه فدرال سائوپائولو، نیز نظر مشابهی دارد: «انتخاب او جلب توجه میکند، چون در میان چهرههای مخالف دولت، او صلحجوترین فرد نیست. برعکس، او رادیکالترین آنهاست و نهتنها ابزارهای خشونتآمیز را کنار نمیگذارد، بلکه استفاده از آنها را برای سرنگونی حکومت تشویق میکند.»
پدروسو با اشاره به حمایت کورینا از اقدامات نظامی آمریکا در منطقه میگوید این رویکرد از نقاط بحثبرانگیز زندگی سیاسی اوست.
او با اشاره به «پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای» میگوید «ایالات متحده در حال اعزام زیردریاییهای هستهای به منطقهای است که طبق توافقنامهٔ بینالمللی سال ۱۹۶۸ که خود آمریکا نیز عضو آن است، منطقهای غیرهستهای محسوب میشود.»
در دو ماه گذشته، آمریکا اعزام ناوهای جنگی، از جمله ناوشکنهای مجهز به موشک هدایتشونده و زیردریاییهای هستهای را به دریای کارائیب تأیید کرده است.
ماریا کورینا پس از اعلام برنده شدنش، پیامی خطاب به دونالد ترامپ منتشر کرد؛ شخصی که خود نیز انتظار دریافت نوبل صلح را داشت. او نوشت: «این جایزه را به مردم رنجدیدهٔ ونزوئلا و به رئیسجمهور ترامپ، بهخاطر حمایت قاطعش از آرمان ما، تقدیم میکنم!»
نزدیکی او به دولتهای آمریکا، دشمن دیرینهٔ دولت بولیواریستی چاوز و مادورو، موضوع تازهای نیست.
پدروسو میگوید: «او از همان آغاز دولت مادورو از مداخلهٔ مستقیم ایالات متحده در سیاست ونزوئلا دفاع کرده است. دربارهٔ فردی صحبت میکنیم که بیش از بیست سال است از دموکراسی و آزادی سخن میگوید، اما در عین حال در اقداماتی ضددموکراتیک نیز مشارکت داشته است.»
او به حمایت کورینا از کودتای نافرجام علیه هوگو چاوز در سال ۲۰۰۰ اشاره میکند و میگوید «در آن زمان، ایالات متحده نخستین کشوری بود که رئیسجمهور موقت را که پس از برکناری موقت چاوز برای ۴۷ ساعت خود را رئیسجمهور خواند به رسمیت شناخت. نقش ماریا کورینا در سازماندهی آن اقدام تعیینکننده بود.»
تقویت جناح تندرو اپوزیسیون
به باور گومباتا، که پژوهشهایش دربارهٔ دموکراسی و اقتدارگرایی در ونزوئلای چاویستی است، اعطای این جایزه میتواند به اپوزیسیون تندرو توان بیشتری ببخشد.
پدروسو نیز موافق است: «شاید این جایزه جناحی از اپوزیسیون را تقویت کند که مصمم است برای برکناری مادورو از قدرت، حتی به رویارویی نظامی در خاک ونزوئلا نیز تن دهد.»
گومباتا میافزاید:«تلاش برای تغییر اوضاع با زور، رویکردی که دولت ترامپ از نخستین دورهاش با تحریمهای نفتی در پیش گرفت تاکنون نتیجه نداده است. در نهایت، این مردم ونزوئلا هستند که هر روز فقیرتر میشوند، در حالی که مادورو در داخل کشور قدرت بیشتری بهدست میآورد.»
پدروسو نیز تأکید میکند که این جایزه نهتنها به اپوزیسیون نیرو میدهد، بلکه برای دولت ترامپ هم پیروزی محسوب میشود.
او میگوید «مارکو روبیو، وزیر خارجهٔ کنونی آمریکا، زمانی که سناتور بود، از کسانی بود که در سال ۲۰۲۴ ماریا کورینا را برای نوبل معرفی کرد. شاید ترامپ خود جایزه را نبرده باشد، اما این بهمعنای شکست جریان ترامپیسم جهانی نیست، چرا که او متحد این جریان است.»
بر گرفته از سایت بی بی سی فارسی .