صحنه‌هايي از زندگي گيل‌گمش، پهلوان و حاكم اسطوره‌اي شهر اوروك، زينت‌بخش مفرغ‌هايي است كه از لرستان به دست آمده و هم اكنون تعدادي از آنها در بخش لرستان موزه ملي ايران نگهداري مي‌شود.
مفرغ‌هاي لرستان را از بهترين و مهم‌ترين جلوه‌هاي هنر  باستان مي‌دانند، كه قدمت آن طبق گفته باستان‌شناسان به 3200 تا 3000 قبل از ميلاد مي‌رسد. نقوش اين مفرغ‌ها، جنبه نمادين و آييني داشته‌اند و در اين ميان گيل گمش، مرد افسانه‌اي كه اقوام بين‌النهرين او را نيمه خدا و نيمه انسان مي‌پنداشتند، روي بسياري از اشيا مفرغي ديده مي‌شود.
محققان، ساخت اشيا مفرغي را به قوم كاسي‌ها نسبت مي‌دهند، قومي كه مي‌گويند از طريق قفقاز وارد ايران شدند و از اولين ساكنان لرستان هستند. هنرمندان اين قوم كه از آنها به عنوان نخستين رام‌كنندگان اسب و جنگاوراني مبارز ياد مي‌شود، توانستند مفرغ را هم رام كنند و از آن اشيا گوناگوني پديد آورند؛ خنجر، شمشير، ساز و برگ سواركاري، گردنبند، سنجاق‌سر، دستبند، طلسم، ظروف پذيرايي، مهر و وسايلي ديگر كه در زندگي روزمره مردم آن روزگار به كار مي‌رفته و امروز ما به عنوان نمونه‌هايي از هنري بي‌بدليل، آنها را پاس مي‌داريم.
مفرغ‌هاي لرستان حدود 70 سال پيش وارد بازارهاي عتيقه كشورهاي مختلف شدند و همين باعث شد تا مطالعات وسيعي در نواحي غرب ايران به ويژه استان‌هاي لرستان، ايلام و كرمانشاه پيرامون آنها صورت بگيرد. هم اكنون در بسياري از موزه‌هاي دنيا و نيز مجموعه‌هاي خصوصي نمونه‌هاي ارزشمندي از مفرغ‌هاي لرستان نگهداري مي‌شوند.
بخش لرستان موزه ايران باستان نيز با توجه به تعداد و تنوع اشيا مفرغي، يكي از كامل‌ترين و ارزشمندترين مجموعه‌هاي دنيا به شمار مي‌آيد. در ميان اين اشيا، تعدادي نيز به نقش گيل گمش آذين يافته‌اند.
سوري ايازي، سرپرست بخش تاريخي و لرستان موزه ملي ايران درباره اين نقوش به خبرنگار ميراث خبر مي‌گويد: «نقش افسانه‌اي گيل گمش براساس اساطير بين‌النهرين در هنر خاورميانه و آسياي جنوب غربي به موجود انساني كه در ميان دو جانور قرار گرفته، اطلاق مي‌شود. اين نقش گاهي از حالت انسان عادي خارج شده و به صورت سلطان جانوران (گاو _ مرد) نمايش داده شده است.
بسياري از باستان‌شناسان اين موجود افسانه‌اي را با گيل گمش حاكم نيمه انسان و نيمه خدا و به احتمال افسانه‌اي شهر اوروك يكي مي‌دانند. اولين نمونه‌هاي نقش گيل گمش در هنر مهرسازي شوش ديده شده است كه با توجه به نفوذ فرهنگي بابل و ايلام اين نقش مايه به ديگر نقوش عيلامي افزوده شده است.
اقوام كاسي در بسياري از عقايد و باورهايشان تحت تاثير فرهنگ بين‌النهريني بوده و از آنها تقليد مي‌كند، چنانكه اين قهرمان اسطوره‌اي را نيز به عنوان خداي خود پذيرفتند.»
از گيل گمش در منظومه‌اي كه به همين نام برجا مانده و اولين منظومه اسطوره‌اي جهان به شمار مي‌آيد، به عنوان شاه و شكارچي، نگهدارنده گله‌ها و مغلوب‌كننده ديوان، حافظ زندگان و مردگان، ياد شده است. هنرمندان لرستان در اشيايي هم كه نقوش آن را به گيل گمش نسبت مي‌دهند، اغلب به اين نكته توجه داشته‌اند.
ايازي درباره صحنه‌هاي مختلفي كه به روي آثار مفرغي لرستان چون سرسنجاق‌هاي مفرغي، پلاك‌ها، نوارهاي مفرغي و بت‌ها ديده مي‌شود، چنين توضيح مي‌دهد: «اين صحنه‌ها را مي‌توان به 4 دسته تقسيم كرد؛ صحنه‌هاي جنگ و نبرد با حيواناتي چون شير، مار و حيوانات تخيلي، صحنه‌هاي رام كردن حيواناتي چون بز كوهي، صحنه‌هايي كه گيل گمش به عنوان محافظ حيواناتي چون گوسفندان و گاوها و حامي آنها در برابر شيران است، صحنه‌هايي كه گيل گمش از حالت انسان عادي خارج و به شكل‌هاي عجيب و غريب (گاو _ مرد) و يا با شاخ ظاهر شده است.» 

حفاران  استان لرستان از مجهزترين باندهاي فعال حفاري و قاچاق اشيا عتيقه در كشور هستند.

به گزارش «ميراث خبر»، «علي سجادي» مدير كل ميراث فرهنگي استان لرستان با اعلام اين مطلب، گفت: «حفاران غير مجاز و قاچاقچيان اشيا عتيقه در سطح استان لرستان، علاوه بر اين كه از مجهزترين امكانات حفاري غير مجاز بهره مي برند، مسلح نيز هستند.»

وي گفت: «اين باندها، گنج ياب هاي بسيار مجهزي دارند و همچنين براي سوراخ كردن سطح هاي سخت از ديناميت استفاده مي كنند.»

به گفته وي، در سطح استان لرستان 1750 تپه و محوطه تاريخي باستان شناسي شده است ولي نيروي انساني در اين محوطه ها حضور ندارد.

در حالي كه با توجه به موقعيت تاريخي منطقه نيروهاي انتظامي بايد در محوطه هاي تاريخي گشت زني كنند.

سجادي همچنين گفت: «طي حفاري هاي غير مجاز بسيار زيادي كه از سال هاي بسيار دور تا اكنون در سطح استان در حال انجام است، بسياري از آثار تاريخي اين منطقه، از لرستان و حتي از كشور خارج شده است.»

وي افزود: «متاسفانه به دليل آمار بالاي بيكاري در سطح استان، بسياري از اهالي محلي مشغول حفاري در سطح استان هستند اما عاملان اصلي و قاچاقچيان از شهرستان ها و استان هاي ديگر به لرستان مي آيند.»

استان لرستان، يكي از استان هاي تاريخي كشور است و در طي كاوش هاي انجام شده در سطح استان، تاكنون آثار بسيار با ارزشي از دوره هاي مختلف از جمله غارنشيني، هزارهاي قبل از ميلاد و بعد از ميلاد به دست آمده است.

از جمله آثار بسيار با ارزش استان لرستان مي توان به مفرغ هايي كه مربوط به هزاره دوم پيش از ميلاد هستند، اشاره كرد

www.loretsan11.com